تفلون؛ از بمب اتمي تا درون ماهيتابه

 
     لباس فضانورد   ظرف تفلون
 
تفلون نام تجاري "پلي تترافلوئورواتيلن"، همان محصول چند ميليارد دلاري شركت دوپون است كه در موارد گوناگوني، از ماهيتابه هاي نچسب گرفته تا لباسهاي فضايي و دريچه هاي مصنوعي قلب، استفاده شده است. 
تفلون نام تجاري "پلي تترافلوئورواتيلن"، همان محصول چند ميليارد دلاري شركت دوپون است كه در موارد گوناگوني، از ماهيتابه هاي نچسب گرفته تا لباسهاي فضايي و دريچه هاي مصنوعي قلب، استفاده شده است. كشف آن ناشي از تصادفي بود كه "روي ج. پلانكت" ( Roy.J. Plunkett) ، شيميدان جواني در شركت دوپون كه تنها دو سال قبل از روز سرنوشت ساز 6 آوريل سال 1938 ، دكتراي خود را از دانشگاه ايالتي اوهايو گرفته بود، مشاهده كرد. در اين روز دكتر پلانكت مخزني از "تترافلوئورَ واتيلن گازي" ، باز كرد به اين اميد كه سرد كننده اي غير سمّي از آن تهيه كند. اما پلانكت و دستيارش جك ريبوك با شگفتي ديدند كه گازي خارج نشد. پلانكت نمي توانست اين پديده را توجيه كند، چون وزن مخزن نشان مي داد كه بايد پر از "فلوئوروكربن گازي" باشد.
پلانكت تصميم گرفت به جاي آنكه براي ادامه پژوهش در زمينه مواد سرد كننده ، مخزن را دور بيندازد و مخزن جديدي بگيرد، كنجكاوي اش را در باره آن مخزن " خالي" ارضاء كند. وقتي سيمي به دريچه مخزن وارد كرد و مطمئن شد كه اشكالي ندارد، مخزن را اره كرد و به درونش نگاهي انداخت. در آنجا گرد سفيد مومي شكلي پيدا كرد و چون شيميدان بود، فهميد كه ممكن است اين مشاهده چه معنايي داشته باشد.
مولكولهاي تترافلوئورواتيلن گازي به حدي با يكديگر تركيب ( پليمريزه) شده بودند كه ماده جامدي تشكيل دادند. هيچ كس تا آن هنگام پليمريزاسيون اين تركيب بخصوص را مشاهده نكرده بود، اما با اين حال واكنش به نحوي در مخزن "خالي" مرموز صورت گرفته بود. چندي نگذشت كه اين كشف تصادفي و ويژگي هاي عجيب پليمر به دست آمده، پلانكت و ديگر شيميدانان شركت دوپون را واداشت تا راههايي پيدا كنند كه "پلي تترافلوئور واتيلن" را برحسب نياز توليد كنند.
واقعاً هم كه اين گرد سفيد مومي شكل ويژگيهاي عجيبي داشت: از شن هم خنثي تر بود. نه تحت تأثير اسيدها و بازي هاي قوي قرار مي گرفت، نه حرارت. هيچ حلّالي هم آن را حل نمي كرد اما بر خلاف شن بسيار" ليز" بود. با وجود اين ويژگي هاي جالب وغيرعادي، اگر جنگ جهاني دوم در نگرفته بود، چه بسا به دليل گراني اين پليمر جديد، تا مدتها بعد كار ديگري در زمينه آن صورت نمي گرفت. اما چند ماهي نگذشته بود كه دانشمنداني كه مشغول ساختن نخستين بمب اتمي بودند ، احيتاج به ماده اي پيدا كردند تا بتوانند از آن واشرهايي بسازند كه در برابر گازِ بسيار خورنده هگزافلوئوريد اورانيم، كه براي توليد اورانيم 235 بمب مصرف مي شد، مقاوم باشد.

از تفلون در پوشش بيروني لباسهاي فضانوردان استفاده شده است. تفلون ماده عايق كننده سيمها و كابلهاي برقي است كه در برابر تابش شديد خورشيد بر سطح ماه مقاومت كرده اند. مخروطه دماغه و ديگر سپرهاي گرمايي سفينه هاي فضايي و نيز مخازن سوخت آنها از تفلون ساخته شده اند.

همه اين كاربردهاي مهم و ارزشمند، ثمره كشف بخت يارانه روي پلانكت بوده اند. آري، تصادفي بيش نبود، اما فقط به سبب كنجكاوي و ذكاوت مردي كه اين تصادف برايش اتفاق افتاد، به اكتشافي تبديل شد.

منبع: http://tabriz-chemists.blogfa.com