سفال ميناب ، يادگار سفال باستان

جَهلِه ،کوزه اي خاص با قائده کروي و غير ايستا که آب در آن تا چندين درجه خنک مي شود.امروز ديگر اين ظرف کاربري خود را از دست داده است و توليد اين ظرف زيبا و کم نظير که زماني در بيشتر مناطق هرمزگان انجام مي شد منسوخ و تنها توسط يک نفر به نام استاد عبدالله رحيمي شهواري در روستاي شهوار ميناب انجام مي شود .

سفال ميناب ، يادگار سفال باستان

سفالگري پس از سبد بافي ، کهن ترين صنعت دست ساز بشر ناميده شده است «سفالگري ، پس از حصير بافي ، کهن ترين است زيرا قديمي ترين سفالينه اي که تاکنون شناخته شده و در آفريقاي شرقي بدست آمده، از پايه سبدي ساخته شده است که روي آنرا گل پوشانده و پخته اند»( جي کلاک، 1355، ص41)

طي بررسي و پژوهش هاي باستان شناسي در استان هرمزگان ، در حال حاضر پيشينه ساخت و وجود کوره هائي جهت پخت سفال منطقه به هزاره سوم پ .م (5 هزار سال قبل) مي رسد(سرلک،1386، ص6) ، طي دو فصل بررسي و شناسائي باستان شناسي در شهرستان ميناب ويک فصل کاوش باستان شناسي در اين شهرستان همچنين شهرستان رودان ، آثار بدست آمده در اين منطقه ، ابزار و ادوات اين رشته ، چرخ سفالگري که با دست به حرکت در مي آيد و ... بيانگر قدمت سفالگري اين خطه است.

«در شش هزار سال پيش از ميلاد مسيح ، نخستين نشانه هاي استفاده از کوره در صنعت سفالگري ديده مي شود و باز يافته ها حاکي است در سه هزارو پانصد سال قبل از ميلاد مسيح، چرخ سفالگري ساده اي که با دست حرکت مي کرده و هم اينک نيز استفاده از آن در روستاهاي شهوار(از توابع ميناب) و کلپورگان(از توابع سراوان)رايج است به خدمت سفالگران درآمده و تحول بزرگي در اين صنعت به وجود آورده است.»( حسن بيگي، 1365، ص 50)

براي پخت ، جهله هاي ساخته شده يک روز در سايه و سه الي چهار روز در آفتاب نگهداري مي شود و سپس براي حمل به کوره آماده مي شود. کوره هاي پخت جهله نيز منحصر به فرد و به شکل دو فنجان که از قائده به هم متصل باشند است.قسمت تهتاني آتشدان و قسمت بالائي محل چيدن جهله هاست . استاد عبدالله رحيمي اعتقاد دارد براي سوخت کوره فقط بايد از شاخ و برگ درخت خرما استفاده کرد و انرژي هائي چون نفت و گاز در بو و طعم آب داخل جهله تاثير مي گذارد

 

جهله ها بعد از چيده شدن در دهانه بالاي اين کوره ، توسط انبوهي از ضايعات کوره قبلي و ظروف شکسته سفالي پوشيده مي شود. بعد از 4 الي 5 ساعت کوره را خاموش و يک روز به همان شکل رها مي شود و سپس جهله را بيرون مي آورند .

قيمت فروش يک جهله در بازار ميناب بين 2 تا 3 هزار تومان است و امروزه با کاهش تقاضاي خريد ، استاد رحيمي ماهي يکبار و نزديک به 100 جهله توليد مي کند که با توجه به ضايعات و هزينه ها ، درآمد ناچيزي از آن حاصل مي شود.

حسن ولي زاده کارشناس صنايع دستي استان هرمزگان

میراث آریا

تصویری از میدان ورودی شهر میناب میدان دفاع مقدس، فلکه جهله

میناب

تصویری از میدان ورودی به شهر میناب از سمت بندر عباس